Dinsdag 12 oktober 2021 – Auteur: Geert Van Lierde
“Elektrische bus is operationeel niet altijd goedkoper”
In het kader van het onderzoeksproject EAB, Introductie van EmissieArme Bussen bij Private Busbedrijven, ondersteund door VLAIO, wordt gewerkt aan een neutrale TCO-module om de “Total Cost of Ownership” te berekenen. Het model onderzoekt welke aandrijflijn best past, ter vervanging van de klassieke aandrijflijnen met fossiele brandstoffen, bij verschillende types bussen en voor verschillende types ritten.
“Ik zou er niet per definitie vanuit gaan dat een elektrische bus operationeel goedkoper is dan een dieselbus”, zegt Geert Hoorens. “Wanneer wij meer dan 120 parameters evalueren die een rol spelen bij de exploitatie van emissie-arme en zero-emissie-bussen ziet het plaatje er anders uit en kan de kilometerkostprijs soms hoger, soms lager zijn”.
“Vlaanderen telt zo’n 260 private busbedrijven die al decennia lang rijden met dieselbussen. Zij kennen die bussen door en door en weten wat die hen kosten”, opent Geert Hoorens. “Nu moeten zij overstappen van een economisch model voor fossiele brandstof naar één op basis van elektriciteit, gas of waterstof. Om die transitie te kunnen maken, ontbreekt het aan kennis. Niemand heeft ervaring met batterijtechnologie, de efficiëntie, de levensduur en de recyclage van batterijen; dat zijn allemaal aspecten waarrond er nog veel vragen zijn. In de transitie naar emissie-arme en zero-emissie-bussen zijn laadinfrastructuur en energiekost veel grotere knelpunten dan de aankoop van een voertuig”.
“Bovendien gaapt er een kenniskloof tussen grote vervoersgroepen en de vele kleine en middelgrote busbedrijven in Vlaanderen. Grote bedrijven slaan zich er wel door om de operationele kostprijs van emissie-arme en zero-emissie-bussen te berekenen. Voor kleine busbedrijven ligt dat veel moeilijker. Daarom is Busworld Foundation samen met de Vlaamse beroepsvereniging BAAV en The New Drive een project gestart om busbedrijven te begeleiden in de transitie van diesel naar elektrische bussen of voertuigen op CNG/LNG of waterstof-brandstofcel. Cruciaal is dat bedrijven een realistische kilometerkostprijs en ‘total cost of ownership’ (TCO) kunnen berekenen om te zien welke de technisch én economisch meest verantwoorde aandrijflijn is voor hun opdracht. Dit kan zijn in het kader van aanbestedingen van bijvoorbeeld De Lijn, maar ook voor andere ritten of opdrachten”, verduidelijkt Geert Hoorens.
Meer dan 120 parameters spelen een rol
Busbouwers hanteren bij de voorstelling van hun bussen TCO-modules waaruit blijkt dat een e-bus rendabel kan worden ingezet en dat zij een dieselbus perfect kan vervangen. “Die TCO-modules geven een indicatie van de kosten maar zijn evenzeer een instrument voor sales en marketing van hun voertuigen”, licht Geert Hoorens toe. “Onze TCO-module functioneert merkonafhankelijk. In overleg met een twintigtal kleine en grote busbedrijven, een tiental busbouwers en kennispartners met betrekking tot alternatieve aandrijving en energie hebben wij meer dan 120 parameters bepaald die van fundamenteel belang zijn in ons TCO-model”.
In de TCO-module van Busworld Foundation kan men naast allerlei technische karakteristieken van een voertuig specifieke aspecten ingeven. Zo kan men kiezen uit hypothetische ritten in stad en streek of intercity-diensten, het aantal haltes op het traject en het aantal kilometers dat op een dag wordt afgelegd. Je kan het aantal uren vermelden dat het voertuig wordt ingezet evenals de lege ritten of de urenlange stilstand overdag omdat de bus alleen wordt ingezet voor en na de schooltijd. Er wordt aandacht besteed aan de investeringen in laadinfrastructuur of aangepaste tankstations, de impact van een leasing of financiering. In de TCO-module kan men voertuigtypes (bv. 12, 15 en 18 meter) en aandrijvingsvormen (bv. plug-in, pantograaf top-down, CNG en waterstof) met mekaar vergelijken.
“De TCO-module evalueert de bussen in functie van de specifieke vervoersactiviteit. “Met behulp van een kleurencode geven wij aan op welke aspecten de respectieve bus goed scoort en op welke punten die bus onder- of overgedimensioneerd is voor de opdracht die zij moet uitvoeren. Het is overigens perfect mogelijk dat de TCO-module jou voor die bepaalde opdracht een dieselbus voorstelt als voordelige en meest rendabele oplossing. Rekening houdende met de toegankelijkheid tot eventuele milieuzones (LEZ) op het traject, en de tol die daarvoor betaald moet worden, is het dan aan de busondernemer om te oordelen of hij die opdracht wil/kan/mag uitvoeren”.
“Zeggen dat een elektrisch aangedreven bus sowieso goedkoper is, is niet correct”, besluit Geert Hoorens. Wanneer je rekening houdt met alle parameters, zie je dat de exploitatiekost met een zero-emissiebus op heden hoger ligt”.
Bovendien geeft het model een soort “alarm” voor ritten die met specifieke aandrijflijnen niet kunnen uitgevoerd worden. Bijvoorbeeld wegens een te beperkte range/radius of een passage door een zero-emissiezone.
Vlaams project
Het project Emissie Arme Bussen wordt tot juli 2023 ondersteund door het Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO).
BAAV wijst er op dat het TCO-model kan bijdragen in de keuze van de technologie en een zicht geeft op de hiermee gerelateerde kosten, maar niet volstaat voor een kostprijscalculatie in voorbereiding van een aanbesteding.
