Bron: De Tijd – 28/08/2021 – TOBE STEEL
Tegelijk de auto opladen, de elektrische oven voorverwarmen en de wasmachine op volle kracht laten draaien wordt volgend jaar duurder. Met enige vertraging voert de Vlaamse energiewaakhond VREG vanaf 1 juli 2022 nieuwe nettarieven in waardoor Vlaamse gezinnen en kleinebedrijven moeten betalen voor hun piekverbruik. De VREG wil mensen aanmoedigen hun verbruik beter te spreiden in de tijd. Die ingreep moet vermijden dat het elektriciteitsnet overbelast raakt als iedereen ’s avonds van het werk thuiskomt en tegelijk de elektrische wagen met vol vermogen in de lader steekt.De VREG lanceerde donderdag een online simulatietool, waardoor gezinnen voor het eerst een correcte inschatting kunnen maken van wat de nieuwe tarieven voor hen betekenen. Maken verbruikspieken de stroomfactuur duurder? En hoe valt er te besparen?
Wat is het capaciteitstarief?
Met het capaciteitstarief wil de VREG mensen ontmoedigen om straks allemaal tegelijk in korte tijd heel veel stroom van het net te halen. Want dan riskeert het net overbelast te raken. Netbedrijven zouden dan miljarden moeten investeren in zwaardere elektriciteitskabels om die hogere verbruikspieken op te vangen. ‘We willen dat vermijden, want dan zouden de nettarieven voor iedereen op termijn veel duurder worden’, zegt VREG-woordvoerder Leen Vandezande. ‘Met het capaciteitstarief geven we mensen een stimulans om zich bewust te worden van hun piekverbruik.’ Bij de invoering van het capaciteitstarief verdwijnt ook het onderscheid tussen dagen nachttarief. De nettarieven die u betaalt, hangen dus niet langer af van het moment waarop u elektriciteit verbruikt.
Wordt mijn elektriciteitsfactuur duurder?
Het capaciteitstarief is geen bijkomend tarief. Het vervangt een stuk van de nettarieven, die nu nog volledig gebaseerd zijn op het jaarverbruik van een gezin. Maar tegelijk daalt het tarief per verbruikte kilowatt-uur. Welke impact die verschuiving heeft op een individueel gezin hangt af van de verhouding tussen het totale verbruik en het maximale verbruik op piekmomenten. Wie veel stroom verbruikt maar gespreid in de tijd, zal er doorgaans op vooruitgaan. Wie een laag verbruik heeft, maar met relatief hoge pieken, ziet de elektriciteitsfactuur toenemen.Als voorbeeld nemen we een doorsneegezin met twee kinderen uit Gent. Het heeft een digitale meter, een verbruik van 3.500 kilowattuur per jaar en een afnamepiek van 4,26 kilowatt . Vandaag betaalt het 520 euro aan nettarieven. De invoering van het capaciteitstarief zal het gezin op jaarbasis 213 euro kosten. Toch zakt het totale bedrag aan nettarieven met iets meer dan 50 euro omdat de netvergoeding per verbruikte kilowatt uur daalt.Voor gezinnen met een beperkt verbruik is de situatie veelal omgekeerd. Een alleenstaande ziet de nettarieven met bijna 20 euro stijgen, terwijl de netfactuur voor een buitenverblijf met meer dan 50 euro toeneemt (zie grafiek).De reden voor de relatief grote stijging voor buitenverblijven is de invoering van een minimale bijdrage. ‘Als mensen een hele maand niet thuis zijn en amper verbruikt hebben, wordt voor die maand toch altijd een minimumtarief aangerekend vergelijkbaar met een piek van 2,5 kilowatt ’, zegt Vandezande. ‘De filosofie daarachter is dat iedereen een eerlijke bijdrage betaalt voor de investeringen die in het verleden gebeurd zijn en de capaciteit die voor iedereen voorzien is op het net.’
Hoe kan ik mijn nettarief beperken?
Het principe is simpel. Wie erin slaagt zijn verbruik het best te spreiden verlaagt zijn piek-verbruik en dus ook het capaciteitstarief. Als zware elektrische apparaten allemaal tegelijk aangeschakeld worden, leidt dat tot hogere piekafnames van het net en dus tot een hogere factuur. Om echt een verschil te maken moet het gespreid verbruik consequent worden volgehouden. Is er één kwartier in de maand waarin pakweg een elektrische barbecue een uitschieter veroorzaakt, dan bepaalt die piek het capaciteitstarief voor die maand.Het is dan ook zeer moeilijk om via gewone huishoudelijke apparaten te proberen het nettarief te beperken. Een gezin in Vlaanderen met toestellen zoals een wasmachine, oven, strijkijzer, koelkast en stofzuiger komt gemiddeld aan een verbruikspiek van 4 kilowatt . Met die apparaten is het praktisch onhaalbaar om gelijktijdig gebruik te vermijden. Lukt het toch, dan beperkt de financiële winst zich tot enkele euro’s.‘Het is zeker niet de bedoeling dat mensen hun dagelijkse routine gaan omgooien of dat ze geen huishoudtoestellen meer tegelijkertijd mogen aanzetten’, zegt Vandezande. ‘De impact van de meeste huishoudelijke toestellen is vrij beperkt. We willen dat mensen met een elektrische warmtepomp of een elektrische auto bekijken hoe ze hun verbruik beter kunnen spreiden.’Voor grote stroomverslindende apparaten zoals een warmtepomp, een elektrische wagen, een elektrische warmwaterboiler, een jacuzzi of een sauna kan een slimme aansturing straks een groot verschil maken. Wie bijvoorbeeld na het werk thuiskomt en meteen zijn elektrische wagen begint op te laden, zal worden afgestraft als op dat moment ook de kooktoestellen hun maximale vermogen vragen. Als een gezin helemaal geen rekening houdt met het tijdstip van laden, zullen de nettarieven, die vaak nu al hoog zijn, verder oplopen. In het uitgewerkte voorbeeld stijgen de netkosten dan iets tot 1.177 euro per jaar.Die grote stroomvreters zijn voor een consument ook meteen de kans om flink te besparen. Door diezelfde elektrische wagen consequent ’s nachts op te laden wanneer andere toestellen uit staan, zakken de nettarieven naar 932 euro per jaar. Plaatst het gezin een slimme laadpaal, dan kunnen de nettarieven verder worden gereduceerd tot 809 euro, een besparing van net geen 370 euro per jaar.De voorwaarde is dan dat de laadpaal communiceert met de digitale meter om de stroomafname continu af te stemmen op het verbruik van de andere apparaten. Lang niet alle laadpalen, warmtepompen of boilers zijn al uitgerust met de technologie om dat te doen en vaak ontbreekt het nog aan de communicatiesoftware om toestellen slim aan te sturen.Toch wil de VREG nu al starten om mensen aan te moedigen hun pieken af te vlakken. ‘De massale aankoop van elektrische wagens en warmtepompen moet nog komen’, zegt Vandezande. ‘Het nieuwe capaciteitstarief anticipeert daarop en stuurt mensen in de juiste richting. Wie investeert in een warmtepomp of laadpaal kan beter nu al kijken of het niet voordeliger is een slim aangestuurd apparaat aan te schaffen.SimulatorWie al een digitale meter heeft, kan via het web-portaal Mijn Fluvius zijn maandelijkse verbruikspiek raadplegen. https://simulatornieuwenettarieven.vreg.be
Wat als ik nog geen digitale meter heb?
Voor mensen met nog een oude analoge elektriciteitsmeter is dat niet mogelijk. Klassieke meters zijn niet in staat verbruikspieken te registreren. De VREG voorziet daarom een andere manier om het capaciteitstarief te berekenen voor wie nog een oude analoge meter heeft. Die gezinnen zullen het minimale capaciteitstarief betalen dat sowieso voor iedereen van toepassing is. Daar bovenop zullen ze een groter deel van hun nettarieven betalen volgens het oude principe op basis van hun totale jaarverbruik.Voor de doorsnee-Vlaming is het uiteindelijke verschil miniem. Met een digitale meter betaalt het gezin uit Gent volgend jaar 468 euro aan nettarieven. Als datzelfde gezin nog een oude analoge meter zou hebben, ligt de eindfactuur 3 euro hoger.In andere gevallen is er wel een groter onderscheid. In het voorbeeld van de alleenstaande zouden de nettarieven met een oude analoge meter 33 euro duurder uitkomen dan met een digitale meter. Voor het gezin met zonnepanelen is de situatie dan weer omgekeerd. Daar is de digitale meter goed voor 56 euro extra aan nettarieven ten opzichte van de oude analoge meter met terugdraaiende teller.Welke impact is er voor mijn zonnepanelen?Voor mensen met zonnepanelen was de grootste verandering op de energiefactuur al in 2021 voelbaar. Het Grondwettelijk Hof maakte begin dit jaar een einde aan het veelal gunstige principe van de terugdraaiende teller voor wie al een digitale meter heeft. Voor het gezin in het voorbeeld sprong daardoor in 2021 de energiefactuur met 68 procent omhoog tot 737 euro. De invoering van het capaciteitstarief is in dat opzicht slechts een minieme verandering waarbij de nettarieven volgend jaar zelfs licht afnemen.De VREG benadrukt dat de impact van de nieuwe nettarieven voor de meeste mensen met zonnepanelen beperkt is. Meer van de opgewekte zonnestroom rechtstreeks zelf verbruiken kan bovendien helpen om de factuur te drukken. Niet alleen de energiekosten en heffi ngen gaan dan omlaag. Meer zelfverbruik kan er ook toe leiden dat de piekafname van het net afneemt, waardoor ook het capaciteitstarief slinkt.
Betaal ik overal evenveel?
Nettarieven verschillen sterk van regio tot regio. Vlaanderen telt tien distributienetbeheerders die allemaal deel uitmaken van de Fluvius-groep, maar elk met aparte tarieven op hun grondgebied. Omdat sommige netbedrijven historisch hogere investeringen met zich meedragen, rekenen ze ook hogere kosten door. Waar u woont, kan dus een groot verschil maken. De simulatie van de VREG laat voor het eerst toe om voor ieder adres het juiste capaciteitstarief te berekenen. In Kortrijk, in het netgebied Gaselwest, liggen de nettarieven traditioneel het hoogst. Een doorsneegezin met een digitale meter zal er vanaf volgend jaar zowat 570 euro aan nettarieven betalen. In Genk of Hasselt, de goedkoopste regio (Fluvius Limburg), betaalt hetzelfde gezin bijna 30 procent minder oftewel 405 euro per jaar.
